Επιμόρφωση Β΄Επιπέδου 2013, ΠΕ70
Ώρα για μάθημα: Παιδιά, πάμε στην Εύβοια;
"Από την τελεία στον κύκλο"
ταύρος
Ζώα
Ο ταύρος είναι η αρσενική αγελάδα. Το μικρό τους λέγεται μοσχάρι. Ένα νεογέννητο μοσχαράκι ζυγίζει από 25 ως 45 κιλά. Η τροφή του περιλαμβάνει κυρίως χόρτα.Το παγκόσμιο ρεκόρ για το βαρύτερο ταύρο κατείχε ένας ταύρος, ονόματι Ντονέτο, ο οποίος παρουσιάστηκε το 1955 σε έκθεση στο Αρέτσο. Ζύγιζε 1.740 κιλά.
Οι αγελάδες ζουν συνήθως 15 χρόνια και σπάνια μπορούν να φτάσουν ως τα 25 χρόνια.Η αγελάδα χρησιμοποιείται για το γάλα που παράγει και για αναπαραγωγή. Το βόδι και το μοσχάρι χρησιμοποιείται για παραγωγή κρέατος, ενώ οι ταύροι χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για αναπαραγωγή.
Μία κοινή λανθασμένη άποψη είναι ότι οι ταύροι ερεθίζονται από το κόκκινο χρώμα. Ωστόσο, τα βοοειδή δε διακρίνουν το κόκκινο από το πράσινο χρώμα.Σε χώρες όπως η Ινδία η αγελάδα θεωρείται ιερό ζώο.
αετός
Οι αετοί είναι μεγάλα, σωματώδη αρπακτικά πουλιά, με βαρύ κεφάλι και ράμφος και, σχετικά βραχύ λαιμό. Προτιμούν να τρώνε ψάρια, φίδια ή άλλα μικρότερα πτηνά. Κατασκευάζουν τις φωλιές τους, σε ψηλά δέντρα ή σε ψηλά βράχια. Τα περισσότερα είδη γεννούν δύο αυγά, με διαφορά 3-4 ημερών.Τα αυγά είναι συνήθως άσπρα, με κόκκινες ή καφέ κηλίδες και οι νεοσσοί είναι καλυμμένοι με λεπτό, λευκό χνούδι, που δίνει αργότερα τη θέση του σε ένα σκούρο και, αργότερα στο πρώτο φτέρωμα που ξεκινάει από τους ώμους. Ο αετός υπήρξε το πτηνό-σύμβολο του Δία.
φίδι
Το φίδι είναι ερπετό. Τρέφεται με μικρά ζώα, πουλιά, αυγά ή έντομα, ενώ άλλα μεγαλύτερα φίδια (όπως ο πύθωνας)τρέφονται με μεγαλύτερα ζώα.Υπάρχουν πολλά είδη φιδιών και λίγα μόνο είναι δηλητηριώδη και επικίνδυνα και για τον άνθρωπο.Τα περισσότερα είδη φιδιών δε βλέπουν και πολύ καλά.. Μπορούν να διακρίνουν περισσότερο το περίβλημα των απέναντι τους σωμάτων παρά τα χαρακτηριστικά τους. Πέραν αυτών υπάρχουν και φίδια εντελώς τυφλά ενώ άλλα φίδια παρουσιάζουν άριστη όραση, τα περισσότερα όμως απλώς δεν έχουνε καλή όραση. Η ακοή είναι επίσης μια άλλη αίσθηση στην οποία τα φίδια υστερούν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα φίδια δεν διαθέτουν αυτιά ή άλλα ακουστικά ανοίγματα για να μπορούν να συλλαμβάνουν τους ήχους με αποτέλεσμα να μπορούμε να τα θεωρήσουμε κουφά.Μπορεί να μην ακούν καλά αλλά έχουν αναπτύξει ένα άλλο σύστημα στον εγκέφαλό τους και χάρις σε αυτό μπορούν να αισθάνονται (όχι να ακούν, απλώς να καταλαβαίνουν) τους ήχους κοντά τους, αρκεί αυτοί να είναι χαμηλών συχνοτήτων. Η όσφρηση των φιδιών είναι εξαιρετική και αντικαθιστά την ελλειπή τους όραση και ακοή και τα βοηθάει στο να οσφραίνονται και να αντιλαμβάνονται τα θυράματα αλλά και τους κυνηγούς τους.
ψάρι
Τα ψάρια, αποτελούν μια πολύ μεγάλη και ιδιαίτερη κατηγορία των ζώων που ζουν στο αλμυρό νερό ή στο γλυκό ή και κάποια άλλα που ζουν εξίσου καλά και στα δύο. Αποτελείται συνολικά από 32.000 είδη οργανισμών. Τα ψάρια κινούνται γενικά με πτερύγια, έχουν λέπια και αναπνέουν με βράγχια. Το θηλυκό ψάρι γεννά μέχρι και 10 εκατομμύρια αυγά, όπου όμως ένας πολύ μεγάλος αριθμός εξ αυτών καταστρέφεται.
Γενικά τα ψάρια χαρακτηρίζονται παμφάγα με τάσεις άλλων σε σαρκοφαγία και άλλων σε χορτοφαγία. Τα περισσότερα όμως είναι σαρκοφάγα που τρέφονται με μικρότερα και άλλα υδρόβια ζώα τα οποία τρώνε ακόμη πιο μικρά και ούτω καθεξής μέχρι που φτάνουμε σ' αυτά που τρέφονται με φυτοπλαγκτόν. .Όταν μάλιστα οι γενικές συνθήκες ζωής είναι πολύ ικανοποιητικές μπορεί να υπάρχουν τόνοι πλαγκτού, ποσότητα που χρωματίζει τη θάλασσα σε πολύ μεγάλη έκταση. Οι κατώτεροι αυτοί οργανισμοί, αόρατοι με γυμνό μάτι, αποτελούν τη βασική τροφή όλων των ψαριών, μερικά είδη των οποίων και τρέφονται αποκλειστικά με αυτά.
καβούρι
δελφίνι
Τα καβούρια είναι παμφάγα ζώα και την ημέρα κρύβονται. Συνήθως ψάχνουν την τροφή τους τη νύχτα. Πολλά είδη τρέφονται αποκλειστικά με φύκια, ενώ άλλα τρώνε μαλάκια, όπως καλαμάρια και χταπόδια αλλά και σκουλήκια. Με τις λαβίδες τους τεμαχίζουν την τροφή και ύστερα τη φέρνουν στο στόμα.
Το περπάτημα του κάβουρα γίνεται πλαγίως προς τη μία ή την άλλη του πλευρά, πάνω σε βράχους ή μέσα σε τρύπες και σχισμές τους, σε πέτρες και σε αμμουδιές, μέσα και έξω από το νερό. Στο κεφάλι υπάρχουν κοντές κεραίες με αισθητήρια όργανα, στόμα και μάτια πάνω σε κινούμενους μίσχους. Τα πέντε ζευγάρια ποδιών που διαθέτουν είναι πολύ ανεπτυγμένα και στο πρώτο ζευγάρι ποδιών έχουν στην άκρη λαβίδες. Στα άλλα τέσσερα διαθέτουν «νύχια», τα οποία είναι γαμψά.
Τα είδη των καβουριών διαφέρουν σε σχήματα και χρώματα. Μερικά είδη κολλούν στη ράχη τους και στα πόδια τους φύκια και σπόγγους, ώστε να προστατεύονται από τους εχθρούς τους και να μην ξεχωρίζουν από το περιβάλλον. Εκτός από τον άνθρωπο, που τον κυνηγά για το κρέας του, εχθρό έχει και το χταπόδι.
Τα θηλυκά γεννούν εκατομμύρια αυγά και τα μεταφέρουν τα ίδια συγκρατημένα από τη διπλωμένη κοιλιά τους και με το πλάγιο μέρος τους.
Τα δελφίνια τρέφονται κυρίως με ψάρια και καλαμάρια. Τη νύχτα τα θηλυκά κοιμούνται στην επιφάνεια του νερού, ενώ τα αρσενικά αναδύονται κάθε μισή ώρα για να αναπνεύσουν. Τα δελφίνια θεωρούνται από τα πιο έξυπνα ζώα και είναι πολύ δημοφιλή στους ανθρώπους εδώ και πολλούς αιώνες για την παιχνιδιάρικη συμπεριφορά τους και τη φιλική τους εμφάνιση.
Το δελφίνι έχει χρώμα μπλε σκούρο στη ράχη και λευκό στην κοιλιά. Δεν έχει τρίχωμα και διαθέτει ένα πτερύγιο στη ράχη του, όπως οι καρχαρίες.
Τα περισσότερα δελφίνια βλέπουν πολύ καλά τόσο μέσα όσο και έξω από το νερό, ενώ η ακοή τους είναι ανώτερη από αυτήν του ανθρώπου,αν και έχουν από ένα μικρό αυτί σε κάθε πλευρά του κεφαλιού τους.
Τα δελφίνια έχουν την ικανότητα να εκπέμπουν ήχους, με τους οποίους επικοινωνούν αλλά και για να κυνηγήσουν την τροφή τους. Όταν κυνηγούν, τα σήματα αυξάνονται. Οι ήχοι που αναγνωρίζονται είναι κυρίως τα σφυρίγματα, με τα οποία μπορούν να μεταφέρουν μηνύματα το ένα στο άλλο αλλά και να αναγνωρίζουν την ταυτότητα του κάθε δελφινιού.
κόκορας
καλαμάρι
Το καλαμάρι είναι ένα θαλάσσιο ζώο, που ανήκει στην κατηγορία μαλάκια. όπως το χταπόδι. Η κύρια τροφή του είναι τα ψάρια. Κολυμπά διαρκώς και ζει σε κάποια απόσταση από τις ακτές.
Χαρακτηριστικό είναι ότι τα καλαμάρια έχουν δέκα πλοκάμια γύρω από το στόμα, από τα οποία τα δύο είναι αρκετά πιο μακριά και στην άκρη τους φέρουν βεντούζες. Τις τελευταίες τις χρησιμοποιούν ως όργανα για να "συλλαμβάνουν". Στο πάνω μέρος του σώματος έχουν δύο μεγάλα μάτια και η όρασή τους είναι καλή. Στη ράχη διαθέτουν ένα όστρακο, το οποίο είναι διάφανο. Στα πλάγια φέρουν δύο πτερύγια. Έχουν χρώμα λευκό προς το μελανί και επιφανειακά λίγο καστανό. Το δέρμα του μπορεί και αλλάζει χρώματα με βάση τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Επίσης, η κάτω πλευρά είναι πιο ελαφριά από την επάνω, ώστε να διαθέτει το καλαμάρι το κατάλληλο καμουφλάζ από τη λεία(το ζώο που θα αποτελέσει την τροφή του) αλλά και από τους εχθρούς του. Το χαρακτηριστικό είναι πως έχουν τρεις καρδιές.
Το στόμα του καλαμαριού είναι εφοδιασμένο με ένα μυτερό ράμφος σαν κέρατο, το οποίο χρησιμοποιείται για να σκοτώνει και να σκίζει τη λεία του σε κομμάτια.
Η σουπιά ανήκει στην κατηγορία μαλακίων, όπως το χταπόδι και το καλαμάρι.Η κύρια τροφή της είναι μικρά ψάρια αλλά και γαρίδες. Ζει σε βάθος μέχρι 100 μέτρα και αποτελεί πεντανόστιμο μεζέ. Εκτός από το κρέας της, το όστρακό της χρησιμοποιείται στη χρυσοχοΐα (η τέχνη κατεργασίας χρυσού) και σε σκόνη για την παραγωγή οδοντόκρεμας.
Το σώμα του έχει σχήμα αβγού, που περιβάλλεται από έναν μανδύα. Στο κεφάλι της έχει δύο μεγάλα μάτια σε πλευρική θέση και στο μπροστινό τμήμα του κεφαλιού φέρει δέκα πλοκάμια, από τα οποία τα οκτώ είναι μικρότερα από τα άλλα δύο. Τα μεγαλύτερα πλοκάμια χρησιμεύουν στο να συλλαμβάνουν τη λεία (τα μικρά ψάρια και τις γαρίδες) και έχουν σχήμα ροπάλου.Επίσης, στο σώμα της έχει δύο μικρά πτερύγια και με αυτά μετακινείται. Κάτω από το δέρμα της ράχης η σουπιά έχει το λεγόμενο σουπιοκόκαλο, όπως ονομάζεται το όστρακό του.Το όστρακο αυτό συγκρατεί ολόκληρο το σώμα, χάρη στο σχήμα του.
Οι σουπιές γεννούν αυγά που έχουν σφαιρικό σχήμα,τα οποί αφήνουν σε διάφορα φυτά.Επίσης, διαθέτουν την ικανότητα να αλλάζουν το χρώμα τους ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Για να προστατευθούν από τους εχθρούς τους, σε περίπτωση κινδύνου, εκκρίνουν (βγάζουν)μελάνι.
σουπιά
Ο κόκορας (το θηλυκό κότα και το αρσενικό κοτόπουλο) είναι ένα πτηνό. Συνήθως διαφέρει από τις κότες με το εντυπωσιακό φτέρωμα, που χαρακτηρίζεται από μακριές ουρές και λαμπρά φτερά στο λαιμό και πλάτη, το μεγαλύτερο λειρί καθώς και την πολύ δυνατή φωνή. Είναι παμφάγα πουλιά και όταν ζουν σε ελεύθερο περιβάλλον, τρώνε από φύλλα χόρτου μέχρι σπόρους, έντομα σκουλίκια και πολλές φορές μικρές σαύρες.
Οι πετεινοί ή κοκόρια λαλούν με μια δυνατή κραυγή για να δείξουν τα όρια της περιοχής που βρίσκονται σε σχέση με άλλους πετεινούς. Επίσης, το λάλημα μπορεί να προκύψει από κάποια ξαφνική αλλαγή στο περιβάλλον τους.
Σε παλαιότερες εποχές, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν ρολὀγια, το πρωινό λάλημα του πετεινού, σηματοδοτούσε το ξημέρωμα και την προετοιμασία για τις αγροτικές τους εργασίες. Οι κότες "κακαρίζουν" δυνατά εφόσον γεννήσουν ένα αυγό, και επίσης για να καλέσουν τους νεοσσούς τους (νεογέννητα κοτοπουλάκια), ή πριν από κάποιο κίνδυνο.